Περιληπτικά η εισήγηση του ομιλητή:
Η συμμετοχή της πατρίδας μας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα-νυν Ευρωπαϊκή Ένωση- από το 1981 δημιούργησε ....
νέες συνθήκες, νέα δεδομένα, αλλά και καινούριες προκλήσεις. Η Ελλάδα είναι μια χώρα του Ευρωπαϊκού Νότου με αρκετά σημαντικό ποσοστό εργαζόμενων στον Πρωτογενή Τομέα και με βάση το γεγονός ότι το αγροτικό εισόδημα καλύπτει κατά ένα μεγάλο ποσοστό το συνολικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν έχει κάθε δικαίωμα συμμετοχής στην ενημέρωση αλλά και εύλογο ενδιαφέρον γύρω από τέτοια ζητήματα.
Δυσμενές σε πολλά σημεία χαρακτηρίζεται το κλίμα στην Ευρωπαϊκή πολιτική γύρω από το ακανθώδες ζήτημα της γεωργίας που εγκυμονεί αρκετούς κινδύνους, αλλά το πεδίο είναι ευρύ και επιδέχεται πολλές και ουσιαστικές παρεμβάσεις σε πλείστους τομείς. Η γνωστή Κοινή Αγροτική Πολιτική (Κ.Α.Π.) έχει ουσιαστικές επιπτώσεις στην πρωτογενή παραγωγή της χώρας μας. Η Ελληνική γεωργία, που φυσικά συμπεριλαμβάνει και την κτηνοτροφία, την πτηνοτροφία, την αλιεία, την σηροτροφία, την μελισσοκομία, την δασοκομία και άλλες παραγωγικές δράσεις παρουσιάζει ολοφάνερα εγγενή χαρακτηριστικά και αδυναμίες που προβληματίζουν και χρήζουν ουσιαστικών παρεμβάσεων για περαιτέρω βελτιώσεις.
Η συνεταιριστική ιδέα και η συλλογικότητα που χαρακτηρίζουν την Ευρώπη και ειδικά τις χώρες της Δανίας, της Ολλανδίας αλλά και οι μεσογειακές χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία κ.α. έχουν να επιδείξουν αξιοζήλευτα παραγωγικά μεγέθη σε αντίθεση με την Ελλάδα που σε πλείστες περιπτώσεις έχει δημιουργήσει ελλείμματα και κακοδιαχείριση όσον αφορά τέτοιες πρωτοβουλίες.
Άλλα χαρακτηριστικά της Ελληνικής γεωργίας είναι το μικρό μέγεθος της αγροτικής ιδιοκτησίας ανά αγροτικό νοικοκυριό, ο κατακερματισμός του γεωργικού κλήρου με πολλές ιδιοκτησίες διασπαρμένες σε πολλές τοποθεσίες, η υποχώρηση του υδροφόρου ορίζοντα, ο μεγάλος μέσος όρος ηλικίας των αγροτών, αλλά και η χαμηλή παραγωγικότητα του αγροτικού τομέα. Η συνολική αγροτική παραγωγή της πατρίδας μας αδυνατεί να συντηρήσει και να ικανοποιήσει τις διατροφικές ανάγκες των Ελλήνων καταναλωτών με αποτέλεσμα να γίνονται αθρόες εισαγωγές προκειμένου να καλυφθεί η μεγάλη ζήτηση των Ελλήνων καταναλωτών γύρω από αγαθά και προϊόντα διατροφής. Το εμπορικό έλλειμμα της Ελληνικής οικονομίας είναι τεράστιο και συνεχώς διευρύνεται στα τελευταία χρόνια με την αθρόα αύξηση των εισαγωγών και την δραματική μείωση των εξαγωγών. Εδώ βεβαίως σημαντικό ρόλο παίζει και η αδικαιολόγητη ξενομανία των σημερινών Ελλήνων.
Η δημογραφική απίσχναση του Ελληνικού πληθυσμού με την υπογεννητικότητα και την μετανάστευση των νέων μας στο εξωτερικό έχουν μεταβάλλει δραματικά την εικόνα της κοινωνίας. Γηρασμένη και παρηκμασμένη η σύγχρονη Ελλάδα αδυνατεί να προστατέψει τον εθνικό έδαφος της και να ανταποκριθεί στις βασικές της υποχρεώσεις ως χώρα. Αδειάζουν και ερημώνουν χωριά, οικισμοί και κωμοπόλεις και τα 2 μεγάλα αστικά μας κέντρα ασφυκτιούν από την παρουσία του πλεονάζοντος πληθυσμού. Το-ίσως- υγιέστερο, νεανικότερο και πλέον δραστήριο τμήμα του πληθυσμού εγκαταλείπει την Ελλάδα προς αναζήτηση καλύτερης τύχης στην αλλοδαπή. Αυτοί που απομένουν στην πατρίδα μας συνταξιούχοι κλπ. ηλικιακά κυρίως, δεν είναι σε θέση να εργαστούν και να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά και παραγωγικά. Ούτε φυσικά να υιοθετήσουν νέες τεχνολογικά εφαρμογές στην αγροτική παραγωγή που έχει ανάγκη η ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Οι επιδοτήσεις σε γεωργικά προϊόντα προερχόμενες κατά μεγάλο ποσοστό από τις ευρωπαϊκές ενέργειες και προγράμματα και ως ένα σημείο αντί να κατευθυνθούν στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, στην παραγωγή νέων και ελκυστικών αγροτικών προϊόντων, εξακολουθούν να κατευθύνονται σε αγαθά που δεν έχουν πέραση ή ζήτηση στις ευρωπαϊκές ή και σε παγκόσμιες αγορές. Είναι π.χ. προτιμότερο να καλλιεργείται στην χώρα μας βαμβάκι καλύτερης ποιότητας αλλά σε μικρότερες ποσότητες παρά το αντίθετο. Είναι προς το συμφέρον των αγροτών και της πρωτογενούς παραγωγής η τυποποίηση και η υιοθέτηση συσκευασίας από την πώληση χύμα λαδιού σε τεράστιες ποσότητες στις Ιταλικές και κατ΄ επέκτασιν ευρωπαϊκές αγορές. Τα καπνά, και άλλες σχετικές καλλιέργειες, λογικό είναι να σταματήσουν να επιδοτούνται μιας και αναφέρονται σε ένα προϊόν που αποδεδειγμένα ιατρικά προξενεί αναμφισβήτητες βλάβες στην ανθρώπινη υγεία.
Η κλιματική αλλαγή που επηρεάζει όχι μόνον την Ελληνική και ευρωπαϊκή επικράτεια, αλλά όλον τον παγκόσμιο χάρτη προκαλεί με την σειρά της παρενέργειες στην ποσότητα, την ποιότητα και την υγεία των ανθρώπων, που κατά εκατομμύρια ασχολούνται με την αγροτική παραγωγή. Το λεγόμενο φαινόμενο του θερμοκήπιου, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η τήξη των πάγων , η εξαφάνιση των παγετώνων, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης, η ανομβρία, η ερημοποίηση πολλών εκτάσεων στον πλανήτη μας, η εξάντληση των υδάτινων πόρων κ.ά. φέρνει στην επιφάνεια νέα δραματικά στοιχεία και προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και να επιλυθούν. Τα όποια αρνητικά δεδομένα πρέπει πάση θυσία να περιοριστούν. Άσχημη εικόνα εξάλλου και περισσή περισυλλογή προκαλεί π.χ. η εικόνα των καιόμενων χωραφιών και εύλογα προκαλεί ανησυχίες τέτοιου είδους πρακτικές των αγροτών, κατά κύριο λόγο.
Στον παγκόσμιο χάρτη οι αλλαγές είναι αισθητές και σε αρκετές περιπτώσεις ραγδαίες:
α. υιοθέτηση ψηφιακής τεχνολογίας στην γεωργία
β. αλλαγή παγκόσμιου συστήματος διατροφής
γ. κοινές διατροφικές τάσεις ανά τον κόσμο.
δ. δράσεις σε παγκόσμια κλίματα για βελτίωση της ποιότητας τροφής και στον αναπτυγμένο, αλλά και στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
ε. αλλαγή του παγκόσμιου συστήματος διατροφής.
στ. τάση για μείωση του κόστους παραγωγής.
ζ. φιλοδοξίες για περιβάλλον και κλίμα στην βάση διαφορετικών αναγκών
η. δικαιότερες και αποτελεσματικότερες πολιτικές στήριξης της ανακατανομής μεταξύ καταναλωτών και παραγωγών.
Επίσης αξιοσημείωτη είναι η ευελιξία εφαρμογής της Κ.Α.Π. στην βάση στρατηγικών σχεδίων και επίτευξης κοινών στόχων στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Είναι δεδομένη η στροφή της Κ.Α.Π. από την ψυχρή λογική σε πιο λεπτομερείς κανόνες και συστηματικών ελέγχων της γης. Η περαιτέρω ενίσχυση της έρευνας σε καινοτομίες και αρωγή συμβούλων για καλύτερη σύνδεση γνώσης και παραγωγής είναι το ζητούμενο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 πλέον χωρών είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας και εισαγωγέας αγροτικών προϊόντων στον κόσμο. Παράγει τεράστιες ποσότητες από πολλά προϊόντα αλλά εισάγει και πολλά αγαθά που δεν ευδοκιμούν εκεί, όπως είναι η σόγια. Υλοποιούνται πολλές προσπάθειες για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, παράλληλα με τον θετικό αντίκτυπο που έχει η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην ανάπτυξη μέσω της μείωσης της φτώχειας. Ένα σχετικά σταθερό γεωργικό εισόδημα σε περιβάλλον αστάθειας τιμών στα τρόφιμα και τα εμπορεύματα σχετίζεται άμεσα με βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης της γεωργίας. Η κατανομή ενισχύσεων και η απλούστευση της Κ.Α.Π. στοχεύει στην αύξηση της παραγωγικότητας και οι προσδοκίες είναι πολλές για τα επίπεδα των τιμών των γεωργικών προϊόντων.
Το Παγκόσμιο εμπορικό περιβάλλον έχει μετατοπιστεί από τις πολυμερείς στις διμερείς περιφερειακές συμφωνίες στα πλαίσια του μεταβαλλόμενου ευρύτερου περιβάλλοντος που θεωρεί –εκτός των άλλων- το περιβάλλον και την βιωσιμότητα ως όχημα σε νέες δεσμεύσεις για την κλιματική αλλαγή
Έντονα απασχολεί την Ευρωπαϊκή ένωση η διακύμανση των τιμών, η εξέλιξη του γεωργικού εισοδήματος του οποίου η τάση είναι ανοδική και τα ακραία καιρικά φαινόμενα παγκοσμίως . Ειδικά στο τελευταίο θέμα με την άνοδο της μέσης θερμοκρασίας της Γης τα πράγματα δεν είναι καθόλου ρόδινα. Έχουν εμφανιστεί ασθένειες φυτών που δεν τις γνωρίζαμε έως τώρα. Απαιτούνται πολιτικές ώστε μεγάλα κονδύλια να διοχετευτούν στον τομέα της σχετικής έρευνας και αντιμετώπισης ασθενειών. Επιτακτική ανάγκη υπάρχει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες για αποτελεσματικότερες δράσεις για το κλίμα και το περιβάλλον.
Υφίσταται μεγάλος προβληματισμός για την αλόγιστη και δίχως όρια χρήση χημικών λιπασμάτων, ουσιαστική μείωση των σχετικών αντιβιοτικών και των φυτοφαρμάκων. Μεγάλο ενδιαφέρον υπάρχει στον τομέα της προώθησης των πρακτικών της βιολογικής γεωργίας.
Οι κοινοτικές ενισχύσεις στους παραγωγούς προβλέπεται να βοηθήσουν πολλαπλώς τους μικρούς και μεσαίους παραγωγούς και η νέα αρχιτεκτονική στον τομέα της αγροτικής οικονομίας έχει υιοθετήσει τους παρακάτω στόχους: α. οικονομία, β. βιωσιμότητα γ. περιβάλλον και κλίμα δ. κοινωνία ε. απλούστευση και στ. εκσυγχρονισμός.
Το ερώτημα πως θα υλοποιηθεί το μοντέλο υλοποίησης της νέας Κ.Α.Π. Tα κράτη-μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα στρατηγικό πλαίσιο με ουσιαστικά μέτρα ενίσχυσης των νέων αγροτών και παραμονής τους στην ύπαιθρο. Σε αυτό τον τομέα η συμβολή της νέας ψηφιακής τεχνολογίας με δορυφόρους κ.ά. θα δώσει διέξοδο και θα βελτιώσει και την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων γεωργικών προϊόντων αλλά κυρίως στο ζήτημα της βελτίωσης της ποσότητας της τροφής. ένα ακανθώδες ζήτημα που αφορά το σύνολο των κατοίκων της Ευρώπης.
Η αυτάρκεια στον τομέα της διατροφής των Ευρωπαίων πολιτών, οι πολιτικές ενίσχυσης της ποιότητας των τροφών, η συνετή χρήση των υδάτων, οι εφαρμογές στις καινοτομίες, η «έξυπνη» γεωργία, οι επιδοτήσεις στην παραγωγή κι όχι στα στρέμματα ιδιοκτησίας ή ενοικίασης κ.ά. είναι μέσα στις βασικές προτεραιότητες των υπουργών γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πολίτες ανησυχούν-δικαιολογημένα- πολλές φορές για το μέλλον τους και σίγουρα ενδιαφέρονται να βρουν λύσεις στα προβλήματα που προκύπτουν.
Τα 30.000.000 περίπου τουρίστες που επισκέπτονται την Ελλάδα επιζητούν για τις διακοπές και τα ταξίδια τους όχι μόνον ήλιο, θάλασσα, λουτρά, διασκέδαση, εντυπωσιακά τοπία, αρχαιολογικούς και θρησκευτικούς χώρους κλπ, αλλά ταυτόχρονα αναζητούν καλύτερες γεύσεις, αυθεντική ελληνική κουζίνα, ντόπιες αγνές και παραδοσιακές τροφές, οικολογικές επιλογές, βιολογικά προϊόντα στο τραπέζι τους.
Τα θέματα είναι πολλά και οι προκλήσεις αυξάνονται. Οι λαοί της Ευρώπης έχουν πολλές προσδοκίες και ελπίδες από τις κυβερνήσεις τους, τις καθ΄ ύλην επιτροπές στον αγροτικό τομέα, το ευρωκοινοβούλιο αλλά και όλους τους εμπλεκόμενους θεσμούς. Απαιτείται εγρήγορση, πληρέστερη ενημέρωση και πιο ενεργή συμμετοχή όλων.
Λάζαρος Η. Κενανίδης θεολόγος, διδάκτορας ιστορίας του Α.Π.Θ.
μέλος του Δ.Σ. της Ι.Λ.Ε. Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος»
δ/ντής του 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών «Κύριλλος και Μεθόδιος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου